FAQ for Senior Citizen

ज्येष्ठ नागरिक प्रमाणपत्र हे एक अधिकृत दस्तऐवज आहे जे एखाद्या व्यक्तीचे वय ६० वर्षे किंवा त्याहून अधिक आहे हे सिद्ध करते. हे प्रमाणपत्र विविध शासकीय लाभांसाठी वापरले जाते.

• ज्यांचे वय ६० वर्षे किंवा अधिक आहे
• महाराष्ट्र राज्याचे रहिवासी असले पाहिजे
• आवश्यक कागदपत्रे असणे आवश्यक आहे

✅ ऑनलाईन:

• आपले सरकार पोर्टल

✅ ऑफलाईन:

• तहसील कार्यालय
• तलाठी कार्यालय
• जिल्हाधिकारी कार्यालय

स्टेप बाय स्टेप प्रक्रिया:

1. आपले सरकार पोर्टल वर जा
2. नोंदणी करा किंवा लॉगिन करा
3. “विभाग” मध्ये राजस्व विभाग (Revenue Department) निवडा
4. “ज्येष्ठ नागरिक प्रमाणपत्र” ही सेवा निवडा
5. अर्ज भरा, कागदपत्रे अपलोड करा आणि सबमिट करा
6. अर्ज क्रमांक मिळवा आणि नोंद ठेवा

🕒 प्रक्रिया वेळ: ७ ते १५ कार्यदिवस

• सरकारी पातळीवर शुल्क नाही
• जर सेतू केंद्र किंवा CSC मधून अर्ज केला, तर थोडे सेवा शुल्क लागू शकते

• आपले सरकार पोर्टल वर लॉगिन करा
• “Track Your Application” पर्याय निवडा
• आपला अर्ज क्रमांक टाका

• जवळच्या तहसील कार्यालयात संपर्क करा
• नकाराचे कारण समजून घ्या (उदा. चुकीची कागदपत्रे)
• दुरुस्त करून पुन्हा अर्ज करा

• हे प्रमाणपत्र स्थायिक (permanent) असते
• काही योजनांसाठी पुनःप्रमाणन आवश्यक असू शकते

होय, कुटुंबातील सदस्य किंवा कायदेशीर प्रतिनिधी योग्य अधिकारपत्रासह अर्ज करू शकतात.

✅ श्रावण बाळ योजना (पेंशन)
✅ एस.टी. प्रवास सवलत
✅ रुग्णालयांतील प्राधान्य
✅ कायदेशीर सेवा
✅ वृद्धाश्रमासाठी प्रवेश
✅ बँक व पोस्टात प्राधान्य

• आपले सरकार हेल्पलाइन: 1800-120-8040
• जिल्हाधिकारी कार्यालय / तहसील कार्यालय
• ज्येष्ठ नागरिक हेल्पलाइन (राष्ट्रीय): 14567

होय, राजस्व विभागाकडून दिले जाणारे प्रमाणपत्र हे मराठी भाषेतच दिले जाते.

• वैद्यकीय सुविधा
• सरकारी योजनांमध्ये प्राधान्य
• कायदेशीर मदत
• सुरक्षितता व पोलिस मदत (विशेषतः मुंबई, पुणे इ. ठिकाणी

प्रमुख योजना:

• श्रावण बाळ योजना – वृद्धांना मासिक पेन्शन
• इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ पेन्शन योजना (IGNOAPS) – BPL कुटुंबातील ज्येष्ठ नागरिकांसाठी केंद्र शासनाची योजना
• मोफत आरोग्य तपासणी व औषधे – शासकीय रुग्णालयात
• मोफत वृद्धाश्रम योजना – गरजू वृद्धांसाठी निवास व जेवण

• ६५ वर्षांवरील नागरिकांसाठी ५०% भाडे सवलत (फक्त नॉन-एसी गाड्यांमध्ये)
• ओळखीसाठी ज्येष्ठ नागरिक प्रमाणपत्र / आधार कार्ड आवश्यक

• सध्या (२०२५ पर्यंत) भारतीय रेल्वेने ज्येष्ठ नागरिक सवलत स्थगित केली आहे.
• परंतु परिस्थितीनुसार पुन्हा लागू होऊ शकते. रेल्वेच्या अधिकृत संकेतस्थळावर नियमितपणे माहिती तपासा.

• जिल्हा समाज कल्याण कार्यालयात संपर्क साधा
• तिथे अर्ज करून सरकारी किंवा NGO चालवलेले वृद्धाश्रम निवडू शकता
• आवश्यक कागदपत्रे: आधार कार्ड, वैद्यकीय अहवाल, उत्पन्नाचा दाखला

होय. जिल्हा विधी सेवा प्राधिकरण (DLSA) मार्फत मोफत कायदेशीर सल्ला व मदत मिळते.
यासाठी अर्जदाराचे उत्पन्न मर्यादित असावे.

• “ज्येष्ठ नागरिकांचे सरंक्षण व कल्याण कायदा, २००७” (MWPSC Act) अंतर्गत तुम्ही प्रशासनाकडे तक्रार करू शकता
• तहसीलदार / जिल्हाधिकारी कार्यालयात अर्ज करून देखभाल व संरक्षणाची मागणी करता येते

• स्थानिक पोलीस ठाण्यात जाऊन नाव नोंदवा – अनेक ठिकाणी “ज्येष्ठ नागरिक सुरक्षा नोंदणी” चालते
• गरज पडल्यास पोलीस मदत दिली जाते
• मुंबईमध्ये 1090 हा ज्येष्ठ नागरिक हेल्पलाइन नंबर आहे

• जवळच्या सेतू केंद्र, CSC (Maha e-Seva Kendra) येथे जाऊन सशुल्क सेवा घेऊ शकता
• सेवा प्रतिनिधी तुमच्यासाठी आपले सरकार पोर्टलवरून अर्ज भरतील

होय. तुम्ही BPL (Below Poverty Line) श्रेणीत येत असल्यास:

• पेन्शन योजना
• मोफत आरोग्य सेवा
• सरकारी अन्नधान्य योजना (अंत्योदय योजना)
• वृद्धाश्रम योजना
  … या सर्वांचा लाभ घेऊ शकता

• काही जिल्ह्यांमध्ये ज्येष्ठ नागरिक ओळखपत्र तहसील कार्यालय किंवा समाज कल्याण विभागाकडून दिले जाते
• हवे असल्यास तुम्ही NGO कडूनही ओळखपत्र मिळवू शकता
• परंतु आधार कार्ड आणि प्रमाणपत्र सर्वसामान्यतः सर्वत्र मान्य असते

प्रमाणपत्र पुढील गोष्टींसाठी उपयुक्त आहे:

• एस.टी. बसमध्ये प्रवास सवलतीसाठी
• श्रावण बाळ योजना / वृद्धापकाळ पेन्शनसाठी
• शासकीय रुग्णालयात आरोग्य सुविधा मिळवण्यासाठी
• कायदेशीर बाबतीत वयोवृद्ध म्हणून सवलत घेण्यासाठी
• बँक व इतर सरकारी सेवा प्रक्रियेत प्राधान्य मिळवण्यासाठी

ग्रामीण भागातील नागरिक खालील ठिकाणी अर्ज करू शकतात:

• ग्रामसेवक कार्यालय
• तलाठी / मंडळ अधिकारी कार्यालय
• तहसील कार्यालय
• जवळच्या सेतू सुविधा केंद्रात

होय, तुमच्याकडे स्मार्टफोन आणि इंटरनेट कनेक्शन असल्यास, तुम्ही https://aaplesarkar.mahaonline.gov.in वर स्वतः अर्ज करू शकता.

होय, जर तुमच्याकडे शाळा सोडल्याचा दाखला / जन्म दाखला नसेल, तर खालील पर्याय वापरता येतात:

• पॅन कार्ड
• मतदार ओळखपत्र
• डॉक्टरचा वैद्यकीय फिटनेस व वयोमानाचा अंदाज असलेला दाखला (काही भागात स्वीकारला जातो)
• स्थानिक तहसीलदार यांच्याकडून वय निश्चितीची प्रक्रिया

• ऑनलाईन अर्ज करताना स्वतः हजर राहण्याची आवश्यकता नाही
• ऑफलाईन अर्ज करताना, किंवा जर बायोमेट्रिक सत्यापन लागले तर, हजर राहावे लागते

होय. आधार कार्ड हे मुख्य ओळख व पत्त्याचा पुरावा मानले जाते, त्यामुळे ते अनिवार्य आहे.

• सामान्यतः ७ ते १५ कामकाजाच्या दिवसात प्रमाणपत्र उपलब्ध होते
• तुम्ही Aaple Sarkar पोर्टल वर “Track Your Application” पर्याय वापरून स्थिती पाहू शकता

• तुम्हाला SMS किंवा पोर्टलवरून सूचना दिली जाईल
• अर्जातील चुकांची दुरुस्ती करून पुन्हा री-सबमिट करता येतो
• किंवा नवीन अर्ज देखील करता येतो

• तहसीलदार / नायब तहसीलदार / मंडळ अधिकारी (Revenue Department) हे प्रमाणपत्र जारी करतात
• प्रमाणपत्रावर त्यांची सही व शिक्का असतो

• प्रिंट काढून हार्ड कॉपी तयार करा
• सरकारी सेवांमध्ये सादर करा
• MSRTC सवलतीसाठी ST पास काढताना वापरा
• वृद्धापकाळ पेन्शन योजनेसाठी फॉर्मसह संलग्न करा

• जवळच्या तहसील कार्यालयात जाऊन नवीन प्रतीसाठी अर्ज करा
• मूळ प्रमाणपत्राची माहिती, अर्ज क्रमांक आणि ओळख पुरावा द्यावा लागेल

• प्रमाणपत्र मराठीत जारी केले जाते
• काही ठिकाणी इंग्रजी भाषेतील प्रत सुद्धा उपलब्ध असते

• तुम्ही महाराष्ट्रात राहात असल्याचा वैध पुरावा (उदा. भाडेकरार, वीज बिल, रेशन कार्ड) दाखवल्यास, तुम्हाला प्रमाणपत्र मिळू शकते

• महानगरपालिका / नगरपालिका क्षेत्रातील नागरिक:
  • महापालिका कार्यालयातील राजस्व विभागात
  • जिल्हाधिकारी कार्यालयात
  • किंवा आपले सरकार पोर्टल द्वारे ऑनलाईन

होय. कारण:

• अर्जाची स्थिती SMS द्वारा कळवली जाते
• तुमच्या आधारशी लिंक असलेला नंबर असल्यास, OTP द्वारे पडताळणी सुलभ होते